پلاک دندان یکی از لغات رایجی است که هنگام مراجعه به دندانپزشک برای چکاپ دندان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر به مدت طولانی بهداشت دهان و دندان را رعایت نکرده باشید، دندانپزشک ممکن است به شما بگوید که روی دندان‌های شما پلاک ایجاد شده است و درباره شستشوی صحیح دندان‌ها با مسواک و نخ دندان توضیحاتی به شما بدهد.
پلاک دندان، یکی از بدترین دشمنان دندان است که باعث ایجاد چندین بیماری دهان و دندان می‌شود. اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، سلامت جسمی شما نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. پلاک دندان را می‌توان با شستشوی دقیق دندان‌ها با مسواک و نخ دندان به‌طور کامل از بین برد.

یک دندان با جرم و لکه‌های ظاهری

پلاک دندان چیست؟

پلاک دندان یا “Dental Plaque“، یک لایه نازک و چسبناک است که شامل میلیون‌ها باکتری است و بر روی سطح دندان‌ها متصاعد می‌شود. این لایه روزانه به دندان‌ها چسبیده و نیازمند پاکسازی روزانه است. هر صبح، ممکن است با زبان خود احساس حضور این لایه ناخوشایند روی دندان‌های خود را داشته باشید.
پزشکان و محققان از لقب “بیوفیلم” برای پلاک دندان استفاده می‌کنند. این عبارت به واقع تجمعی از میکروب‌ها و باکتری‌های زنده روی سطح دندان اشاره دارد. این لایه چسبنده به میکروب‌ها کمک می‌کند تا به سطوح مختلف دهان متصاعد شده و فعالیت و آسیب‌زایی را آغاز کنند. همراه ما باشید تا بیشتر با ماهیت پلاک دندان آشنا شوید.

تعریف پلاک دندان:

یک لایه نازک و چسبناک است که شامل میلیون‌ها باکتری است و بر روی سطح دندان‌ها متصاعد می‌شود.

تجمع جرم های چسبناک در دل دندان

علل ایجاد پلاک دندان

پلاک دندانی همواره در حال تشکیل است، زیرا بزاق، غذا و مایعات موجود در دهان شرایطی مناسب برای رشد باکتری فراهم می‌کنند. میزان تشکیل پلاک به دو عامل اصلی وابسته است: رژیم غذایی و بهداشت دهان.
برخی از غذاها باعث تشکیل پلاک می‌شوند. این غذاها اغلب حاوی کربوهیدرات و قندهای ساده هستند. وقتی بزاق دهان کربوهیدرات را هضم می‌کند، باکتری‌های موجود در پلاک از قندهای ساده تولید شده در این فرآیند استفاده می‌کنند. برخی از غذاهای پر کربوهیدرات شامل شیرینی و نوشابه هستند، اگرچه میوه‌ها، شیر و نان نیز حاوی قندهایی هستند که می‌توانند به رشد باکتری‌ها کمک کنند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان منجر به افزایش رشد پلاک می‌شود. استفاده مداوم از مسواک و نخ دندان در کنترل تشکیل پلاک و جلوگیری از تجمع باکتری‌ها مؤثر است.

عوامل تشکیل پلاک :

رژیم غذایی و بهداشت دهان

وجود جرم کوچک و قهوه‌ای در ناحیه دندان، نشانه‌ای از بیماری دندانی.

عوارض پلاک دندان

التهاب لثه

التهاب لثه یا جیوه لثه از نتایج پلاک دندان است که در صورتی که به طور منظم و به درستی از دندان ها پاک نشود، می تواند به التهاب و عفونت لثه منجر شود. اگر پلاک دندان به مدت طولانی در نزدیکی لثه باقی بماند، باعث تحریک و التهاب لثه می شود.
علائم التهاب لثه شامل خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، تورم و قرمزی لثه، حساسیت و درد لثه ها، بوی نامطبوع دهان و جدا شدن لثه از دندان می باشد. اگر التهاب لثه به صورت طولانی درمان نشود، می تواند به بیماری لثه پیشرفته یا پریودنتیت (عفونت بافت های حاشیه دندان) منجر شود که ممکن است باعث ریزش دندان و آسیب دائمی به بافت های حمایتی دندان شود.

عوارض عدم درمان بیماری لثه :

ریزش دندان و آسیب دائمی به بافت های حمایتی دندان

التهاب قرمز و آسیب دیدگی در لثه‌ها، نشانه‌ای از التهاب لثه و نیاز به درمان

بوی بد دهان

بوی بد دهان یا هالیتوزیس ممکن است نتیجه‌ای از وجود پلاک دندان باشد و وقتی پلاک دندان به مدت طولانی روی سطح دندان باقی می‌ماند، باعث تولید گازهای بوزایی می‌شود که منجر به بوی نامطبوع دهان می‌شود.
این گازهای بوزا با نام‌هایی مانند سولفید هیدروژن، متیل مرکپتان و دیگر ترکیبات سولفوری شناخته می‌شوند. این ترکیبات بوزایی در محیط دهان تولید می‌شوند و به خاطر بوی نامطبوعی که دارند، می‌توانند به عنوان عامل اصلی بوی بد دهان شناخته شوند.

بوی نامطبوع و نامطلوب دهان، نشانگر وجود مشکلات دندانی

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایعی است که ناشی از وجود پلاک دندان می‌باشد و وقتی پلاک دندان به مدت طولانی روی دندان باقی می‌ماند، اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها باعث تخریب طبقه مینای دندان می‌شود، که به عنوان پوسیدگی دندان شناخته می‌شود.
پوسیدگی دندان باعث ایجاد چاله‌ها یا لخته‌های کوچک در ساختار دندان می‌شود. این لخته‌ها در ابتدا ممکن است به صورت لطمه‌ای در نظر گرفته شوند، اما به مرور زمان می‌توانند عمق بیشتری پیدا کنند و به لبه داخلی دندان نفوذ کنند. این عمل باعث ایجاد درد،حساسیت به سرما و گرما، تغییر رنگ و شکل دندان، و در صورت عدم درمان، تخریب و از بین رفتن دندان می‌شود.

عوارض پوسیدگی دندان :

 ایجاد چاله‌ها یا لخته‌های کوچک در ساختار دندان

دندان پوسیده، نشانگر عدم بهداشت دهانی مناسب و تخریب ساختار دندان

آبسه دندان

آبسه دندان، عفونت باکتریایی است که در نتیجه پلاک دندان و تجمع باکتری‌ها در نزدیکی ریشه دندان ایجاد می‌شود و می‌تواند به عفونت و التهاب ریشه دندان منجر شود.
وقتی پلاک دندان راهی برای ورود باکتری‌ها به زیر لثه فراهم می‌کند، باکتری‌ها به سرعت در این ناحیه تکثیر می‌شوند و سبب التهاب و عفونت می‌شوند. این التهاب باعث تورم، قرمزی و درد در ناحیه اطراف دندان می‌شود. در این حالت، ریشه دندان و بافت‌های اطراف آن تحت تأثیر عفونت قرار می‌گیرند و می‌تواند منجر به آبسه دندان شود.
آبسه دندان به عنوان یک علامت از عفونت و التهاب نشان می‌دهد که نیاز به درمان دارد. درمان آبسه دندان شامل مراجعه به دندانپزشک است که با ارزیابی و تشخیص دقیق، درمان مناسب را انجام می‌دهد. این ممکن است شامل تجویز داروهای ضد التهاب و ضد عفونی، رعایت بهداشت دهان و دندان، و در صورت لزوم، اجرای روش‌های درمانی مانند جراحی ریشه کانال، خلع دندان یا عملکردهای جراحی دیگر باشد.

علامت آبسه دندان :

عفونت و التهاب، قرمزی و درد در ناحیه اطراف دندان

آبسه دندان، نشانه‌ای از التهاب و عفونت در اطراف دندان

از دست رفتن دندان

از دست رفتن دندان به عملیاتی گفته می‌شود که نتیجه‌ی پوسیدگی و تخریب شدید دندان به دلیل وجود پلاک دندان است و اگر پلاک دندان به مدت طولانی بر روی دندان باقی بماند، باعث تولید اسیدهایی می‌شود که می‌توانند مینای دندان را تخریب کنند.

پلاک دندان که در طول زمان به تارتار تبدیل می‌شود، می‌تواند باعث تخریب و فرسایش سطح دندان شود. اگر پوسیدگی به حدی پیشرفت کند که به عمق مینای دندان نفوذ کند و به لبه داخلی دندان برسد، ممکن است دندان تا حدی تخریب شود که نمی‌تواند به طور مستقل در دهان باقی بماند و به عبارتی از دست برود.
از دست رفتن دندان به مشکلاتی مانند کاهش توانایی جویدن، تغییرات در طعم غذا، مشکلات در گفتار و ظاهر ظاهری دهان می‌انجامد. علاوه بر این، عدم حضور دندان می‌تواند منجر به تغییرات در توزیع نیروی لازم برای جویدن در دندان‌های دیگر شود و ممکن است به مشکلات فنی و عملکردی در دهان منجر شود.

علت از دست رفتن دندان

پوسیدگی و تخریب شدید دندان به دلیل وجود پلاک دندان

دندان افتاده به علت جرم دندان، نشانگر عدم مراقبت کافی از بهداشت دندان

3 روش خانگی برای جلوگیری از ایجاد پلاک و جرم دندان

1. استفاده از خیط دندان:

استفاده منظم از خیط دندان( یک وسیله پاک‌کننده برای تمیز کردن فضاهای میان دندان‌ها و زیر خط لثه) به عنوان یک روش بسیار موثر برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان است. با استفاده از خیط دندان، می توانید ذرات غذایی و رسوبات را که در فضاهای بین دندان ها و زیر خط لثه قرار دارند، پاک کنید.

استفاده از خیط دندان، به عنوان یک عمل مراقبتی اساسی

2. مصرف مواد غذایی سالم:

تغذیه صحیح و مصرف مواد غذایی سالم نقش مهمی در جلوگیری از پلاک دندان دارد. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، محدودیت در مصرف شکر و غذاهای پر فیبر، و آب شرب به میزان کافی می تواند به حفظ سلامت دندان‌ها کمک کند.

تأثیر قابل توجه مواد غذایی در سلامت دهان و دندان‌ها

3. استفاده از دهان شویه‌ها:

استفاده از دهانشویه‌های حاوی مواد ضد باکتریایی و ضد پلاک می‌تواند به جلوگیری از ایجاد پلاک دندان و حفظ بهداشت دهان کمک کند. هنگام انتخاب دهانشویه، به ترکیبات ضد باکتریایی مانند کلرهگزیدین، فلورید سدیم و سودیوم لوریل سولفات توجه کنید.

بهتر است بدانید که علاوه بر این روش‌های خانگی، مراجعه منظم به دندانپزشک برای انجام تمیزی دندان حرفه‌ای و ارائه راهنمایی‌های دقیق تر برای جلوگیری از پلاک و حفظ بهداشت دهان بسیار مهم است.

دهانشویه، یکی از ابزارهای موثر در بهداشت دهان و ضدعفونی کردن آن

4 روش خانگی از بین بردن پلاک دندان

1. جوش شیرین ونمک

جوش شیرین یک ترکیب قدرتمند با خاصیت ضد باکتری است که در سفید شدن دندان‌ها نقش موثری دارد. برای استفاده از این ترکیب، یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک قاشق نمک مخلوط کنید و این مخلوط را روی مسواک خود بریزید. همچنین می‌توانید این مخلوط نمک و جوش شیرین را روی خمیر دندان خود بریزید. با این حال، توجه کنید که استفاده بیش از یک بار در هفته از جوش شیرین برای دندان‌ها توصیه نمی‌شود، زیرا این ممکن است به مینای دندان آسیب برساند.

طرز استفاده از جوش شیرین و نمک در از بین بردن پلاک دندان

• یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک قاشق نمک مخلوط کنید و این مخلوط را روی مسواک خود بریزید
• مخلوط نمک و جوش شیرین را روی خمیر دندان خود بریزید

 

جوش شیرین و نمک در ظرف، برای جرم گیری دندان و حفظ بهداشت دهان

2. روغن نارگیل

روغن نارگیل یک ماده فوق‌العاده است که تقریباً در همه خانه‌ها یافت می‌شود. روغن نارگیل به عنوان روش روغن تراپی، امروزه توسط افراد زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن نه تنها آلودگی دهان را جذب می‌کند، بلکه خاصیت ضد باکتریایی نیز در برابر میکروارگانیسم‌های موجود در دهان دارد. برای استفاده از این روش، یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را به مدت 10 تا 15 دقیقه در دهانتان بچرخانید. سپس آن را بیرون ریخته و دهان خود را با آب گرم به خوبی شستشو دهید.

طرز استفاده از جوش شیرین و نمک در از بین بردن پلاک دندان

یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را به مدت 10 تا 15 دقیقه در دهانتان بچرخانید. سپس آن را بیرون ریخته و دهان خود را با آب گرم به خوبی شستشو دهید.

روغن نارگیل، با خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی

3. میخک

میخک، ادویه‌ای است که از زمانهای دور به عنوان درمان درد دندان استفاده می‌شود. علاوه بر این، میخک با میکروب‌های دهان مبارزه می‌کند. برای استفاده، میخک را خرد کرده و کمی روغن زیتون اضافه کنید، سپس مخلوط را بر روی قسمت‌هایی که ترکیبات آلوده تشکیل شده است قرار دهید. روش دیگر این است که به طور منظم میخک را بجوید تا بوی نامطبوع دهان شما کاهش یابد و باکتری‌ها را از بین ببرد. میخک را می‌توانید مانند آدامس جوید.

طرز استفاده از جوش شیرین و نمک در از بین بردن پلاک دندان

• میخک را خرد کرده و کمی روغن زیتون اضافه کنید، سپس مخلوط را بر روی قسمت‌هایی که ترکیبات آلوده تشکیل شده است قرار دهید
• میخک را بجوید تا بوی نامطبوع دهان شما کاهش یابد

میخک، با سطح ناهموار و خارهای کوچک، برای جرم‌گیری دندان‌هااستفاده می شود

4.آب لیمو

بهتر است از آب لیمو برای جلوگیری از پلاک دندان استفاده کنید، زیرا اسیدهای موجود در لیمو می‌توانند پلاک را حل کنند و همچنین به سفید شدن دندان‌ها کمک کنند. برای این منظور، مسواک خود را در آب لیمو تازه فرو کنید و به آرامی روی دندان‌هایتان بمالید. سپس حداقل یک دقیقه صبر کنید. با این حال، باید توجه داشت که لیمو یک ماده بسیار قوی است و ممکن است باعث فرسایش دندان‌ها شود، بنابراین با دقت و احتیاط لازم از آن استفاده کنید.

طرز استفاده از آب لیمو در از بین بردن پلاک دندان

مسواک خود را در آب لیمو تازه فرو کنید و به آرامی روی دندان‌هایتان بمالید.

آب لیمو با خاصیت اسیدی‌اش می‌تواند به عنوان یک روش ساده برای جرم گیری دندان‌ها استفاده شود