آفت دهان یکی از مشکلات شایعی که ممکن است باعث مراجعه به دندانپزشک شود، هستند. آفت‌های دهانی با ظاهری دایره‌ای و سفید، بسیار آزاردهنده هستند و ممکن است باعث مشکلاتی همچون دشواری در خوردن، آشامیدن و حتی حرف‌زدن شوند. مواردی همچون خراشیدگی از طرف دندان‌ها و برخورد با سطوح سخت می‌توانند عوامل موثر در بروز این مشکلات باشند. به طور معمول، آفت‌های دهانی معمولاً در ناحیه‌هایی از دهان که به طور مستقیم با تهویه‌ها و باکتری‌ها در ارتباط هستند، ایجاد می‌شوند.
علائم این آفت‌ها شامل درد، سوزش و تورم در ناحیه آفت‌هاست. بعد از شناسایی علت و علائم بروز آفت‌های دهانی، راهکارهای درمانی مناسب می‌تواند بهبود وضعیت را فراهم کند. از جمله راه‌های درمانی این مشکل می‌توان به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، آب‌گرم‌کردن دهان، استفاده از برخی ژل‌ها و داروهای ضدآفتی، و همچنین اطمینان از بهداشت دهان و استفاده از محصولات ضد باکتریایی اشاره کرد.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان یک اختلال شایع است که معمولاً با زخم‌های درون دهان همراه است. این زخم‌ها می توانند باعث ناراحتی و درد شدید شوند و در برخی موارد حتی مانع از خوردن و صحبت کردن شوند. در گذشته، آفت دهان به عنوان نتیجه‌ای از ویروس‌ها شناخته می‌شد، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که عوامل میکروبی نیز نقش مهمی در ایجاد این زخم‌ها دارند. اخیراً، شناخته شده است که آفت دهان ممکن است ناشی از اختلالات در سیستم ایمنی بدن باشد، مانند برخی بیماری‌های اتوایمیونی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک.
در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند، که می‌تواند باعث آسیب و زخم‌هایی در دهان شود. نکته جالب این است که زخم‌های آفت دهان معمولاً خود به خود بهبود می‌یابند. با گذشت زمان و مراقبت مناسب، این زخم‌ها بهبود می‌یابند و درد و ناراحتی کاهش می‌یابد. این نکته می‌تواند برای آرامش بیشتر افراد مبتلا به این بیماری مفید باشد.
انواع آفت های دهانی
آفت‌های دهانی می‌توانند به سه دسته اصلی تقسیم شوند: آفت کوچک (مینور)، آفت بزرگ (ماژور)، و آفت‌های هرپتی فرم.
1. آفت کوچک (مینور):
آفت کوچک یا آفت مینور، شایع‌ترین نوع آفت دهانی است. این زخم‌ها اندازه‌ای مانند نوک مداد دارند و معمولاً در داخل گونه‌ها، لثه‌ها و روی زبان ظاهر می‌شوند. هر بار حدود پنج تا شش عدد از آنها ظاهر می‌شوند و زمان بهبودی آنها معمولاً بین یک تا دو هفته است.
2. آفت بزرگ (ماژور):
آفت بزرگ یا آفت ماژور، با ظاهر یک زخم بزرگ و عمیق با لبه‌های نامنظم در دهان فرد رخ می‌دهد. این نوع آفت‌ها معمولاً پس از شش تا هفت هفته بهبود می‌یابند و ممکن است پس از التیام، جای خود را بگذارند. در صورتی که درمان بیش از یک تا دو هفته به طول بیانجامد، نیاز به مراجعه به دندانپزشک وجود دارد.
3. آفت‌های هرپتی فرم:
آفت‌های هرپتی فرم اندازه‌ای مانند سر سوزن دارند و هنگام ظاهر شدن، می‌توانند بین ده تا صد عدد پیدا کرد. این نوع آفت‌ها معمولاً پس از یک تا دو هفته بهبود می‌یابند و بدون باقی‌ماندن زخم، التیام می‌یابند.
این تقسیم بندی می‌تواند به شناخت بهتر و مدیریت مناسب تر زخم‌های آفت دهانی کمک کند.
دلایل ایجاد آفت دهان
تا به حال هیچ عامل مشخصی که منجر به ظهور آفت‌های دهانی شود، گزارش نشده است. با این حال، می‌توان گفت که چندین عامل می‌توانند به وجود این زخم‌ها کمک کنند. عواملی که در ظهور آفت‌های دهانی نقش دارند عبارتند از:
1. زخم‌های ناشی از عمل‌های دندانپزشکی.
2. استفاده از محصولات شامل سدیم لوریل سولفات، مانند خمیر دندان و دهانشویه.
3. تکنیک‌های نادرست در مسواک زدن.
4. مصرف غذاهای و مواد خوراکی اسیدی.
5. حساسیت به باکتری‌های دهانی.
6. تغییرات هورمونی در بدن.
7. وضعیت‌های استرس و ناراحتی روانی، همچون کمبود خواب.
8. عفونت‌های ویروسی.
9. کمبود ویتامین B12.
آیا ممکن است درمان ارتودنسی یکی از عوامل ظهور آفت‌های دهانی باشد؟
اصولاً، ارتودنسی دندان یا استفاده از براکت‌ها به طور مستقیم آفت دهان را ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر دهان و دندان‌ها قبل از ارتودنسی دارای عفونت باشند و بهداشت دهانی به خوبی رعایت نشده باشد، احتمال ایجاد عفونت و ظهور آفت دهان افزایش می‌یابد. این بستگی به شرایط دهان و دندان شما دارد، بنابراین مهم است که پیش از شروع درمان ارتودنسی، بهداشت دهانی را به خوبی رسیدگی کنید.
علت آفت دهان بزرگسالان
آفت دهان مکرر در بزرگسالان به عوامل مختلفی باز می‌گردد. اصلی‌ترین علت آن، وراثت است. اگر فردی از نزدیکان شما این مشکل را داشته باشد، احتمالاً شما هم به آن مبتلا خواهید شد. علاوه بر این، کمبود ویتامین‌ها نیز می‌تواند عاملی در ظهور آفت دهان باشد، به‌ویژه ویتامین‌های B-3 (نیاسین) و B-9 (اسید فولیک) که کمبود آنها ممکن است احتمال بروز بیماری را افزایش دهد.
عوامل زیر نیز می‌توانند در بروز آفت دهان مکرر در بزرگسالان تأثیرگذار باشند:
- استرس
- آلرژی‌ها
- عفونت‌ها
- ضعف سیستم بدنی
- کمبود ویتامین‌ها
این شناخت باعث می‌شود تا فرد بتواند با رعایت بهداشت دهانی مناسب، مصرف ویتامین‌های مورد نیاز بدن و کاهش عوامل استرسی، خود را از آفت‌های دهانی مکرر محافظت کند.
برای آفت دهان چی بخوریم و چی نخوریم؟
آفت دهان معمولاً ناشی از کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی است. برخی مواد غذایی حاوی روی، آهن، ویتامین‌های گروه B و E می‌توانند در درمان آفت دهان موثر باشند. این شامل مصرف صدف، غلات کامل، میوه‌های خشک، سبزیجات سبز، گوشت قرمز، لوبیا، عدس، گوشت، مخمر مغذی، نان، برنج، نخود، میوه و سبزیجات تازه می‌شود. همچنین، مصرف ماست و استفاده از چای سیاه برای کاهش درد و ناراحتی آفت دهان توصیه می‌شود. ویتامین E در قالب مایع داخل کپسول و ژل آفتین نیز ممکن است در درمان آفت دهان موثر باشد.
اما باید در نظر داشت که برخی مواد غذایی ممکن است بر آفت دهان تأثیر منفی داشته باشند. افراد باید در زمانی که دچار آفت دهان می‌شوند، از مصرف برخی از این مواد غذایی اجتناب کنند. برخی از این مواد عبارتند از:
- غذاهای خیلی تند، شور یا اسیدی که مصرف آنها می‌تواند پوشش دهان را تخریب کرده و باعث ایجاد آفت شود.
- نوشیدنی‌های بسیار داغ یا اسیدی مانند قهوه و الکل که ممکن است خطر ایجاد زخم در دهان را افزایش دهند.
- غذاهای ادویه دار و تند که مصرف آنها ممکن است باعث ناراحتی پوست دهان شود.
- غذاهای سخت مانند سبزیجات خام که ممکن است آفت‌ها را تحریک کرده و درد دهان را افزایش دهند.
- غذاهای حاوی موادی که به آنها حساسیت دارید.
- شکلات که مصرف زیاد کاکائو ممکن است باعث درد دهان شود، بنابراین توصیه می‌شود مصرف آن را به حداقل برسانید.
کاهش درد آفت دهان خانگی
بابونه یکی از موادی است که در کاهش التهاب و درمان آفت دهانی تأثیر زیادی دارد. برای استفاده از چای بابونه، می‌توانید آن را کمی سرد کرده و داخل دهان بگردانید تا به آفت برخورد کرده و درد و التهاب آن را کاهش دهید.
روغن نارگیل همچنین دارای خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی است. با قرار دادن روغن نارگیل مستقیماً روی آفت و تکرار این کار چندین بار، می‌توانید اثرات مثبت آن را بر روی آفت مشاهده کنید.
عسل نیز دارای خواص ضد التهابی بی‌نظیری است. ابتدا با آب گرم غرغره کنید و سپس عسل را به مقدار کافی روی آفت قرار دهید. این کار را ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید تا به نتایج دلخواه برسید.
آلوئه‌ورا نیز دارای خواص آرام‌بخش است. با حل ژل آلوئه‌ورا در آب و غرغره کردن آن در دهان و تکرار این کار سه بار در روز، می‌توانید به روند بهبود آفت دهانی کمک کنید.
مصرف ماست نیز می‌تواند باکتری‌های دهان را تعادل بخشیده و در درمان آفت موثر باشد. برای استفاده از ماست، حداقل سه بار در روز مصرف کنید.
علاوه بر این، روش‌هایی مانند قرار دادن چای کیسه‌ای مرطوب، استفاده از یخ، دهانشویه، خمیر جوش شیرین، آب نمک و جوش شیرین به عنوان دهانشویه، خمیرهای موضعی، و مصرف مکمل‌هایی مثل فولیک اسید و ویتامین‌های گروه B و روی نیز می‌توانند در کاهش درد و سرعت بخشیدن به فرآیند بهبودی موثر باشند.
درمان سریع آفت دهان در خانه
تعدادی راهکار موثر برای درمان سریع آفت دهان وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید:
1. استفاده از دهانشویه: از دهانشویه‌هایی که دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده هستند استفاده کنید. این شامل دهانشویه‌های حاوی نمک یا جوش شیرین است.
2. استفاده از پیاز: مصرف پیاز به دلیل دارا بودن سولفور، می‌تواند در بهبود و درمان آفت دهانی موثر باشد.
3. استفاده از شیر منیزیا: روزانه چند بار، شیر منیزیا را با استفاده از یک پد پنبه روی آفت دهان بزنید. این کار به تسکین درد و کاهش التهاب کمک می‌کند.
4. مصرف ماست: مصرف ماست حاوی پروبیوتیک‌های باکتری مفید، می‌تواند در بهبود آفت دهان کمک کند.
5. قرار دادن یخ: قرار دادن یک تکه یخ مستقیماً بر روی زخم، می‌تواند به کاهش درد و التهاب زخم کمک کند.
6. استفاده از دهانشویه دارویی: در صورت لزوم، از دهانشویه‌های دارویی مانند دهانشویه‌های حاوی دگزامتازون یا تتراسایکلین استفاده کنید.
7. استفاده از ژل آفتین: استفاده از ژل آفتین می‌تواند به سرعت در بهبود آفت دهان کمک کند.
8. استفاده از آلوئه ورا: شستشوی دهان با آب آلوئه ورا می‌تواند به تسکین درد و بهبود زخم‌های دهانی کمک کند.
9. مصرف مکمل زینک: مصرف مکمل حاوی روی می‌تواند در بهبود آفت دهان مؤثر باشد.
10. استفاده از آب نمک: شستشوی دهان با آب نمک گرم، می‌تواند در تسکین درد و التهابات مرتبط با آفت دهان کمک کند.
11. استفاده از پراکسید هیدروژن: استفاده از پراکسید هیدروژن بر روی زخم‌ها می‌تواند به بهبود آفت دهان کمک کند.
12. استفاده از محصولات موضعی: استفاده از کرم‌ها، ژل‌ها و مایعات حاوی مواد موثر در درمان آفت دهان می‌تواند در بهبودی و درمان زخم‌های دهانی مؤثر باشد.
با انتخاب روش‌های مناسب برای شرایط خود، می‌توانید بهبودی را سریع‌تر تجربه کنید و از مشکلات آفت دهانی راحت‌تری داشته باشید.
تفاوت آفت و سرطان دهان
سرطان دهان ازجمله اتفاقات ناگوار و دردناکی است که طبق آمار اخیر، سرطان دهان به دلیل عواملی مانند تغذیه نامناسب، مصرف فست فود، سیگار، و مواد مخدر، در حال افزایش است. علاوه بر این عوامل، آلودگی هوا و استرس‌های روانی نیز نقش مهمی در بروز این بیماری دارند. برخلاف آفت‌های عادی دهان که با درمان‌های معمولی بهبود می‌یابند، آفت‌های سرطانی پیچیده‌تر هستند و به عنوان نشانه‌ای اولیه از سرطان شناخته می‌شوند.
آفت‌های سرطانی معمولاً بیش از سه هفته در دهان باقی می‌مانند و اکثراً بر روی زبان یا زیر آن ظاهر می‌شوند. اگر چنین زخم‌هایی تشخیص داده شود، اهمیت دارد که سریعاً به پزشک مراجعه شود زیرا تشخیص زودهنگام می‌تواند در درمان موثرتر بسیار کمک کند. اگرچه هر زخمی نشانه سرطان نیست، اما نباید آن را نادیده گرفته و صرفاً به عنوان یک آفت دهانی دید.
به هر حال، برای جلوگیری از بروز سرطان دهان، می‌توان از رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف سیگار و مواد مخدر، و کاهش تماس با عوامل آلودگی، به‌طور مثال استفاده از ماسک، اشاره کرد. همچنین، برای حفظ سلامت روحی، مدیتیشن و تمرینات استرس زدایی نیز مفید است. در نهایت، اگر هر گونه زخم یا آفتی در دهان برای بیش از دو هفته باقی بماند، بهتر است توجه ویژه‌ای به آن شود و فورا به پزشک معالج مراجعه شود.
