قفل شدن فک یا تریسموس حالتی است که در آن فک نمی‌تواند به طور کامل باز شود و دهان بیش از ۳۵ میلی‌متر (۳.۵ سانتی‌متر) باز نمی‌شود. این وضعیت معمولاً با درد و ناراحتی همراه است و می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر منفی بگذارد. علل مختلفی می‌تواند منجر به قفل شدن فک شود که از جمله آن‌ها می‌توان به ضربه به فک، عفونت‌ها، مصرف برخی داروها، جراحی‌های دندانپزشکی مانند کشیدن دندان عقل، اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و سرطان دهان و گلو اشاره کرد. درمان این مشکل با استفاده از روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است؛ از جمله دستگاه کشش فک، مصرف داروهای شل کننده عضلات فک، طب سوزنی و ماساژ فک به روش کرانیو ساکرال. با تشخیص صحیح و درمان مناسب، می‌توان به بهبود این وضعیت و کاهش درد و ناراحتی کمک کرد.
قفل شدن فک به چه معناست؟
حس سنگینی و مشکل در باز و بسته شدن فک می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. مهم‌ترین علامت قفل شدن فک، ناتوانی در باز کردن کامل دهان است. برخی دیگر از علائم تریسموس یا گرفتگی عضلات فک شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد عضلانی در اطراف فک
- سردردهای طولانی مدت
- احساس ناراحتی هنگام مسواک زدن، خندیدن و…
- سفتی و گرفتگی عضلات فک
- ناتوانی در صحبت کردن و ادای کلمات
- مشکل در بلع و جویدن غذا
- صدای غیرطبیعی هنگام باز و بسته کردن دهان
مشکل در بلع یکی از جدی‌ترین علائم قفل شدن فک است که می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. برای جلوگیری از پیشرفت این مشکل و کاهش درد، مراجعه به دندانپزشک در گرگان توصیه می‌شود. اگر شما مشکلاتی در ناحیه گلو یا حنجره دارید و نیاز به جراحی‌های دندانپزشکی دارید، می‌توانید با دندانپزشکان کلینیک گرگان مشورت کنید. آن‌ها قبل از جراحی نکات لازم را به شما ارائه خواهند داد. همچنین، کلینیک گرگان خدمات معاینه رایگان ارائه می‌دهد که می‌تواند شما را از مشاوره‌های اولیه در زمینه جراحی‌های فک و دندان مطمئن کند و آرامش خاطر بیشتری به شما بدهد.
علل قفل شدن فک
قفل شدن فک یا تریسموس زمانی رخ می‌دهد که به عضلات فک آسیب وارد شود. دلایل مختلفی می‌توانند منجر به قفل شدن فک و دهان شوند. در بسیاری از موارد، علل قفل شدن فک در سمت راست و چپ یکسان است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین علل تریسموس فک اشاره می‌شود:
1. ضربه
تصادف، ورزش‌های سنگین یا هر اتفاق دیگری که به دندان و فک آسیب بزند، می‌تواند منجر به تریسموس شود. در صورت شدید بودن ضربه، احتمال شکستن دندان و استخوان فک وجود دارد. شکستگی فک ممکن است در حین بهبود به قفل شدن آن منجر شود.
2. قفل شدن فک بعد از انجام اقدامات دندانپزشکی
دندان عقل که آخرین دندان‌های آسیا هستند، معمولاً در سنین ۱۸ تا ۲۱ سالگی رشد می‌کنند. قفل شدن فک بعد از جراحی دندان، به خصوص کشیدن دندان عقل در فک پایین، بیشتر مشاهده می‌شود. فشار زیاد وارد شده به فک در طی این جراحی‌ها می‌تواند علت تریسموس باشد. علاوه بر دندان عقل، جراحی هر نوع دندان دیگر نیز می‌تواند منجر به قفل شدگی فک شود.
3. اختلال مفصل گیجگاهی فک (TMJ)
مفصل گیجگاهی فک که در هر طرف از فک انسان قرار دارد، مانند یک پیچ، فک را به جمجمه متصل می‌کند و به شما امکان می‌دهد تا دهان خود را به راحتی باز و بسته کنید. حدود 11 درصد افراد مبتلا به TMJ در باز کردن کامل فک خود دچار مشکل می‌شوند.
علل اختلال مفصل گیجگاهی فک:
1. تروما (ضربه): ضربه‌های ناگهانی می‌تواند باعث آسیب به مفصل گیجگاهی شود.
2. دندان قروچه (فشردن و ساییدن دندان): فشار مداوم بر روی دندان‌ها می‌تواند به مفصل گیجگاهی آسیب برساند.
3. مشکل آرتروز: التهاب و تخریب مفاصل ناشی از آرتروز می‌تواند به اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی منجر شود.
4. ژنتیک: عوامل ژنتیکی ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند.
5. دندان نیش نامتقارن: ناهنجاری در محل قرارگیری دندان‌ها می‌تواند باعث فشار نامتوازن بر مفصل گیجگاهی شود.
4. سرطان گلو
سرطان گلو می‌تواند در عملکرد فک اختلال ایجاد کند. تشکیل زخم و اسکار در فک و بافت‌های اطراف آن می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. حدود 10 تا 40 درصد افراد مبتلا به سرطان گلو با این عارضه دست و پنجه نرم می‌کنند. سلول‌های سرطانی می‌توانند بر مفصل گیجگاهی فک، ماهیچه‌های ناخنک و مستر که جزء عضلات جونده هستند، اثر بگذارند و حتی با اندکی آسیب، به قفل شدن فک منجر شوند. با توجه به اهمیت مفصل گیجگاهی فک در انجام فعالیت‌های روزمره مانند جویدن و صحبت کردن، شناخت و درمان به موقع اختلالات آن می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک شایانی کند.
5. عفونت‌ها
عفونت‌های اطراف دهان و ماهیچه‌های فک، آبسه‌ها و بیماری‌های عفونی مانند اوریون می‌توانند بر حرکت فک تأثیر بگذارند. این عفونت‌ها ممکن است باعث گرفتگی و قفل شدن فک شوند. در موارد بسیار نادر، عفونت‌ها می‌توانند به عصب و عضله آسیب دائمی وارد کنند.
6. تأثیر داروها بر عملکرد مفصل گیجگاهی فک
قرص‌های ضد تهوع: داروهایی مانند رکلان (Reglan) می‌توانند بر عملکرد عصب‌ها تأثیر بگذارند و منجر به قفل شدن فک شوند.
داروهای افسردگی: برخی داروهای ضد افسردگی نیز می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند که باعث اسپاسم عضله و گرفتگی فک می‌شود.
داروهای بیهوشی: اگرچه به ندرت، اما ممکن است مصرف داروهای بیهوشی نیز باعث اسپاسم عضله و گرفتگی فک شود.
بیشتر بخوانید: کامپوزیت دندان چیست؟| مزایا و معایب+ انواع+هزینه
روش‌های موثر درمان قفل شدن فک
قفل شدن فک یا تریسموس می‌تواند به شدت، زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه این وضعیت معمولاً پس از دو هفته بهبود می‌یابد، اما اقدام سریع برای درمان می‌تواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد. در زیر به برخی از روش‌های موثر درمان قفل شدن فک اشاره می‌کنیم:
1. استفاده از دستگاه کشش فک
فیزیوتراپی فک یکی از روش‌های رایج برای درمان تریسموس است. فیزیوتراپیست از دستگاه کششی فک استفاده می‌کند که بین فک بالا و پایین قرار می‌گیرد. این دستگاه به همراه تمرینات خاص، به تقویت عضلات و بهبود حرکت فک کمک می‌کند. انجام منظم این تمرینات تحت نظر فیزیوتراپیست در گرگان بسیار موثر است.
2. مصرف دارو
داروهای شل‌کننده عضلات و ضدالتهابی می‌توانند به کاهش اسپاسم و درد فک کمک کنند. معمولاً پزشکان متخصص در گرگان ترکیبی از کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی را تجویز می‌کنند. این داروها به کاهش التهاب و بهبود حرکت مفصل فک کمک می‌کنند.
3. طب سوزنی
طب سوزنی می‌تواند به آرامش عضلات و کاهش دردهای مرتبط با فک کمک کند. این روش باید توسط متخصصین مجرب و در مراکز معتبر گرگان انجام شود. طب سوزنی با تحریک نقاط خاصی از بدن، باعث افزایش جریان خون و کاهش تنش عضلانی می‌شود.
4. ماساژ فک به روش کرانیوساکرال
ماساژ و کشش فک می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک کند. یکی از روش‌های موثر برای درمان قفل شدن فک، تکنیک کرانیوساکرال (Craniosacral Therapy) است. این روش شامل لمس سبک جمجمه و صورت است که به آزادسازی تنش‌ها و استرس کمک کرده و باعث شل شدن عضلات صورت می‌شود. در صورتی که قفل شدن فک ناشی از استرس و تنش عصبی باشد، ماساژ درمانی به ویژه روش کرانیوساکرال می‌تواند بسیار موثر باشد. این نوع ماساژ معمولاً توسط ماسورهای حرفه‌ای و کایروپراکتیک‌ها (متخصصان تمرکز بر قابلیت‌های بدن برای خوددرمانی) انجام می‌شود.
بهترین و آسان‌ترین ورزش‌ها برای قفل شدن فک
ورزش‌های مخصوص فک می‌توانند به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک کنند. در ادامه به چند تمرین ساده و موثر اشاره شده است که به تسکین درد و بهبود حرکت فک کمک می‌کنند. همانند سایر ورزش‌ها، ابتدا باید عضلات فک خود را گرم کنید. گرم کردن فک به این صورت است که با حرکات دایره‌ای ناحیه فک را ماساژ دهید. این کار را به مدت ۳۰ تا ۴۰ ثانیه انجام دهید و سپس مراحل زیر را دنبال کنید:
1. باز و بسته کردن دهان
روش انجام: دهان خود را تا جایی که می‌توانید باز کنید و سپس ببندید.
تکرار: این حرکت را ۵ بار به آرامی تکرار کنید.
2. چرخاندن فک به سمت راست و چپ
روش انجام: دهان خود را باز کنید و به آرامی فک خود را به سمت راست بچرخانید.
تکرار: این حرکت را ۵ مرتبه در هر سمت انجام دهید.
3. حرکت دادن سر
روش انجام: سر خود را به آرامی به جلو و عقب حرکت دهید.
زمان مکث: هر حرکت را به مدت ۳۰ ثانیه نگه دارید.
تکرار: سپس سر خود را به سمت چپ و راست حرکت دهید. گوش خود را به سمت شانه فشار دهید و ۵ مرتبه در هر سمت این حرکت را تکرار کنید.
این مطلب را از دست ندهید: تمام روش‌های نوین ترمیم دندان در گرگان+معرفی بهترین روش
تمرین لبخند به حالت کششی برای درمان قفل شدن فک
تمرین لبخند به حالت کششی می‌تواند یک روش موثر برای کاهش قفل شدن فک و بهبود حرکت آن باشد. این تمرین به سادگی قابل انجام است و نتایج خوبی در رفع گرفتگی فک دارد. مراحل انجام این تمرین به شرح زیر است:
- 1. باز کردن فک و لبخند زدن:
دهان خود را تا جایی که امکان دارد باز کنید و به صورت طبیعی لبخند بزنید. - 2. تنفس عمیق:
با دهان باز، نفس عمیقی بکشید و چند ثانیه نگه دارید. - 3. بستن دهان:
به آرامی دهان خود را ببندید و سپس دوباره همین حرکت را تکرار کنید. - 4. تکرار:
این تمرین را 10 بار در روز انجام دهید.
