هنگامی که به موضوع رشد دندان‌ها میپردازیم، عمدتاً به نوزادان و کودکان اشاره می‌شود. اما مواردی وجود دارد که ممکن است در دوران انتهای دوران نوجوانی تا اوایل بزرگسالی تاثیر گذار باشد؛ به عنوان مثال، فرآیند رشد دندان‌های عقل. دندان‌های عقل معمولاً در بازه سنی ۱۷ تا ۲۵ سالگی شروع به رشد می‌کنند. این دوران ممکن است با درد و ناراحتی همراه باشد. بسیاری از افراد ممکن است نیاز به خدمات حذف دندان‌های عقل داشته باشند زیرا متأسفانه، به عنوان آخرین دندان در ردیف دندان‌ها، دندان‌های عقل اغلب با مشکلات مواجه می‌شوند. اغلب فضای کافی برای رشد صحیح آنها وجود ندارد، که ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی شود؛ مثلاً، دندان عقل ممکن است به شکل ناصحیحی بروز کند یا از لثه بیرون نیاید و در نتیجه نهفتگی ایجاد شود.
تأثیرات منفی دندان عقل نهفته بر سلامت دهان نیز مهم است. ضربه زدن دندان عقل به دندان‌های دیگر ممکن است باعث کجی دندان‌ها، نامنظمی، پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه، و حتی آبسه دندان شود. این مشکلات می‌توانند بر سلامت دهان و ارتباط کلی با سلامتی دهان تأثیرگذار باشند. تا حدود ۷۲ درصد از بزرگسالان با مشکل حداقل یک دندان عقل نهفته روبرو هستند. بنابراین، در صورتی که با درد یا علائم دیگری مواجه شده‌اید، ممکن است نیاز به مشاوره با یک دندانپزشک داشته باشید تا بهترین راه حل برای شما را مشخص کند.
شروع رشد دندان عقل: 17 تا 25 سالگی
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل که به طور پزشکی به آن به نام سیزدهمین دندان نیز اشاره می‌شود، یکی از چهار دندان سوماری (مولر) است که در انتهای هر کف دهان بزرگترین فضا ناپذیر را در مقابل خود دارد. زمانی که انسان در دوره نوجوانی و جوانی به سنین ۱۷ تا ۲۵ سال می‌رسد، این دندان‌ها شروع به رشد می‌کنند و اکثر افراد چهار دندان عقل دارند.
در حالت عادی، اگر فک شما اندازه استاندارد داشته باشد و فضای کافی برای جای دندان‌ها وجود داشته باشد، دندان‌های عقل به صورت طبیعی خود رشد می‌کنند و مشکلی ایجاد نمی‌شود. اما در صورتی که فک کوچکتر باشد و یا فضای کافی برای رشد دندان عقل نباشد، دندان عقل ممکن است نهفته شده و در لثه یا استخوان فک قرار گیرد.
علائم دندان عقل نهفته ممکن است شامل درد، تورم، قرمزی و حتی عفونت باشد. این مشکلات می‌توانند نشانه‌های نیاز به خارج کردن دندان عقل نهفته باشند. برای تشخیص و درمان دقیق، مشاوره با دندانپزشک الزامی است. او ممکن است تصاویر رادیولوژیکی یا سایر آزمایشات را انجام دهد تا وضعیت دندان عقل و تأثیر آن بر سلامت دهان شما را ارزیابی کند.
تورم لثه، یکی از علائم دندان عقل نهفته
علائم دندان عقل نهفته
نشانه‌های دندان عقل ممکن است متنوع باشند و در هر فرد به شکل متفاوتی ظاهر شوند. این نشانه‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
1. درد شدید در قسمت انتهایی لثه‌ها:
احساس درد یا ناراحتی در قسمت لثه‌های اطراف دندان عقل می‌تواند یک نشانه باشد.
2. تورم و قرمزی لثه‌ها:
لثه‌های طرف دندان عقل ممکن است تورم کنند و رنگ قرمزی پیدا کنند.
3. خونریزی لثه:
خونریزی لثه به ویژه در هنگام مسواک زدن یا مصرف غذا می‌تواند یک علامت باشد.
4. احساس گوش درد:
برخی افراد ممکن است در اثر فشار دندان عقل به لثه، احساس درد در گوش داشته باشند.
5. مشاهده غدد ورم‌کرده:
در برخی موارد، ممکن است غدد لنفاوی نیز در نزدیکی دندان عقل ورم کنند.
6. طعم بد و نامطبوع دهان:
به دلیل محدودیت در شستشو و به علت تجمع زیاد غذا و باکتری‌ها، ممکن است طعم نامطبوعی در دهان احساس شود.
7. مشاهده دندان نیمه‌خارج شده:
در برخی از موارد، دندان عقل به صورت نیمه‌خارج شده از لثه قابل مشاهده است.
8. ورم فک و صورت:
در برخی موارد شدید، دندان عقل نهفته می‌تواند باعث ورم فک و صورت شود.
9. احساس درد در ناحیه مفصلی گیجگاه:
فشار دندان عقل به سایر دندان‌ها ممکن است به عنوان یکی از علت‌های درد در ناحیه مفصلی گیجگاه TMJ باشد.
هر یک از این نشانه‌ها ممکن است به تنهایی یا به ترکیب با یکدیگر ظاهر شوند. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان عقل شما ارزیابی شود و در صورت لزوم، برداشتن آن را بررسی کند.
جراحی دندان عقل با لیزر
انواع دندان عقل نهفته
مدل‌های مختلف دندان عقل نشان از تنوع در رشد و شکل این دندان‌ها دارند. شش مدل شایع‌ترین انواع دندان عقل نهفته عبارتند از:
- نهفتگی استخوانی: در این مدل، دندان عقل به صورت کامل در قسمت استخوانی فک قرار دارد و قابل مشاهده است.
- نهفتگی بافت نرم: در این حالت، دندان عقل در بافت نرم و گوشتی لثه گیر کرده است و به طور کامل به نظر نمی‌آید.
- نهفتگی انتهایی: در این مدل، دندان عقل به سمت عقب و داخل دهان رشد می‌کند.
- نهفتگی افقی: در این شرایط، دندان عقل به صورت افقی در دهان فرد رشد می‌کند.
- نهفتگی عمودی: در این مدل، دندان عقل به صورت نرمال رشد کرده ولی فضای کافی برای بیرون آمدن ندارد.
- نهفتگی میانی: در این حالت، دندان عقل به سمت جلو دهان رشد می‌کند.
از آنجا که برخی از این مدل‌ها به طور معمول قابل مشاهده نیستند، تشخیص دقیق ممکن است نیاز به معاینه دندانپزشکی داشته باشد.
درد شدید، یکی از علائم دندان عقل نهفته
عوارض نکشیدن دندان عقل نهفته
کشیدن دندان عقل نهفته می‌تواند بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جدی در آینده باشد. در ادامه، به برخی از این عوارض که ممکن است از نکشیدن دندان عقل نهفته ناشی شوند، اشاره می‌شود:
- آسیب به دندان‌های مجاور: دندان عقل نهفته، به عنوان آخرین دندان در قوس دندانی، ممکن است فشار زیادی به دندان‌های مجاور وارد کند. این فشار می‌تواند به ناهنجاری‌ها، کجی دندان‌ها، و پوسیدگی دندان‌های مجاور منجر شود.
- بروز بیماری‌های لثه: دندان عقل نهفته که در لثه نهفته است ممکن است باعث تجمع باکتری‌ها شود که در نهایت به بیماری‌های لثه منجر می‌شود. عفونت لثه می‌تواند علائمی مانند تورم، خونریزی، و درد را ایجاد کند.
- بهم فشردگی دندان‌ها: فشاری که از دندان عقل نهفته به دندان‌های اطراف وارد می‌شود، ممکن است به ناهم‌ترازی و بهم فشردگی دندان‌ها منجر شود. این مشکل می‌تواند باعث تغییر در ترتیب طبیعی دندان‌ها شود.
- کیست لثه: دندان عقل نهفته ممکن است باعث تشکیل کیست لثه شود که یک علامت عفونتی است. این کیست می‌تواند باعث درد، تورم، و عدم راحتی شده و نیازمند درمان جدی باشد.
- آسیب به عصب و ریشه دندان: فشار دندان عقل نهفته به دندان‌های اطراف ممکن است باعث آسیب به عصب‌ها و ریشه‌های دندان شود. این مشکل می‌تواند به درد دندان و نیاز به درمان ریشه کنالی منجر شود.
تصویر رادیولوژیکی از دندان های عقل نهفته
عوارض و مشکلات در صورت مقاومت در برابر درمان دندان عقل
مقاومت در برابر درمان دندان عقل می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت دهان شما شود. برخی از عوارض و مشکلات ممکن عبارتند از:
- عدم راحتی و درد: دندان عقل نهفته که مقاومت به بیرون آمدن دارد، می‌تواند باعث درد، تورم، و عدم راحتی در منطقه اطراف آن شود.
- آسیب به دندان‌های اطراف: فشار دندان عقل به دندان‌های اطراف ممکن است باعث کجی، تغییر در ترتیب دندان‌ها و حتی آسیب به لثه و استخوان فک شود.
- ریشه‌های خمیده: دندان عقل نهفته ممکن است با تلاش برای رشد، باعث خمیدگی ریشه‌های خود یا دندان‌های اطراف شود.
- آبسه دندان: در برخی موارد، دندان عقل نهفته می‌تواند منجر به آبسه دندان شود که یک عفونت جدی است.
- شکستگی دندان: فشار مستمر و عدم فضای کافی برای برون آمدن ممکن است به شکستگی دندان منجر شود.
- آسیب به بافت‌های لثه و استخوان: در مواردی که دندان عقل نهفته به طور ناقص رشد کند، ممکن است به بافت‌های لثه و استخوان زیرین آسیب وارد شود.
کج روییده شدن دندان عقل نهفته
مراقبت‌های پس از جراحی دندان عقل:
پس از جراحی دندان عقل ، مراقبت‌های خاصی برای بهبود سریع و به حداقل رساندن عوارض لازم است. در ادامه تعدادی از نکات مهم پس از جراحی دندان عقل نهفته آورده شده‌اند:
1. حفظ آب دهان:
تا ۲۴ ساعت از تف کردن و آب دهان خود خودداری کنید. این اقدام می‌تواند به جلوگیری از خونریزی بیشتر و کاهش خطر عفونت کمک کند.
2. استراحت:
از حرکات ورزشی سنگین خودداری کنید و به بدنتان فرصت دهید برای بهبود سریع‌تر.
3. مصرف مایعات نرم:
در ایام اولیه پس از جراحی، از مایعات نرم و خنک برای نوشیدن استفاده کنید. استفاده از نی نیز توصیه می‌شود.
4. کنترل خونریزی:
خونریزی پس از جراحی طبیعی است، اما اگر بعد از یک ساعت همچنان خونریزی وجود داشت، با پزشک خود تماس بگیرید.
5. استفاده از مسکن:
در صورت نیاز، از مسکن‌ها که توسط پزشک توصیه شده‌اند، برای کاهش درد استفاده کنید.
6. عدم لمس و تغییر پانسمان:
پانسمانی که پزشک بر روی زخم قرار داده است را تغییر ندهید، زیرا ممکن است خونریزی بیشتری را ایجاد کند. همچنین از لمس زیاد زخم پرهیز کنید.
7. دهانشویه با آب و نمک:
دهان خود را با محلول آب و نمک دهانشویه کنید تا به عفونت و التهاب پیشگیری کنید.
جراحی دندان عقل نهفته توسط دندان پزشک ماهر
ضرورت برداشتن دندان عقل نهفته
در بسیاری از موارد، برداشتن دندان عقل ممکن است ضروری باشد. تصمیم به برداشتن دندان عقل معمولاً با توجه به شرایط خاص هر فرد و نیازهای دندانپزشکی اتخاذ می‌شود. در زیر تعدادی از شرایطی که ممکن است نیاز به برداشتن دندان عقل ایجاد کنند آورده شده‌اند:
- نهفتگی: اگر دندان عقل به‌طور کامل در لثه نهفته باشد و فضای کافی برای بیرون آمدن نداشته باشد، ممکن است دندانپزشک توصیه به برداشتن آن کند.
- تخلیه نامناسب: اگر دندان عقل به‌صورت نامناسب در فک قرار گیرد و به دندان‌های اطراف فشار وارد کند، ممکن است نیاز به برداشتن داشته باشد.
- عدم فضای کافی: اگر فضای کافی برای بیرون آمدن دندان عقل وجود نداشته باشد و احتمال تداخل با دندان‌های اطراف وجود داشته باشد، برداشتن آن توصیه می‌شود.
- عفونت یا التهاب: در مواردی که دندان عقل باعث عفونت یا التهاب لثه شود و درمان‌های دارویی کافی نباشد، ممکن است برداشت شود.
- بی‌نظمی دندانی: اگر دندان عقل باعث کجی یا تغییر در ترتیب دندان‌ها شود، برداشتن آن می‌تواند درمان مشکلات ارتودنسی را تسهیل کند.
معاینه پزشک از دندان عقل نهفته بیمار
سوالات متداول
1. آیا همه افراد دندان عقل دارند؟
بله، اکثر افراد چهار دندان عقل دارند.
2. چه زمانی دندان عقل شروع به رشد می‌کند؟
دندان عقل معمولاً در سنین 17 تا 25 سالگی ظاهر می‌شود.
3. آیا همیشه دندان عقل به‌صورت صحیح بیرون می‌آید؟
نه، بسیاری از افراد دندان عقل نهفته دارند و نیاز به برداشتن آن دارند.
4. آیا دندان عقل نهفته همیشه درد آور است؟
نه، اما ممکن است در زمان رشد و بیرون آمدن آن با درد همراه باشد.
5. آیا برداشتن دندان عقل دردناک است؟
برداشتن دندان عقل با توجه به شرایط فردی ممکن است با درد کمی همراه باشد ولی معمولاً با استفاده از بی‌حسی انجام می‌شود.
6. آیا برداشتن دندان عقل تأثیری بر زیبایی صورت دارد؟
برداشتن دندان عقل معمولاً تأثیری بر زیبایی صورت ندارد.
7. چه مشکلاتی ممکن است از نهفتگی دندان عقل ناشی شود؟
مشکلاتی نظیر کجی دندان‌ها، پوسیدگی، عفونت لثه، و بروز بیماری‌های لثه احتمالی است.
8. آیا هر فردی نیاز به برداشتن دندان عقل دارد؟
نه، نیاز به برداشتن دندان عقل بسته به شرایط خاص هر فرد متفاوت است و توسط دندانپزشک تشخیص داده می‌شود.
